Herkese merhaba. Uyumlu Yaşam Akademisi olarak her ay bir konuyu ele alıyor ve yazılar yazıyoruz. Haziran ayının konusu Psikolojik Sağlık-Wellbeing idi. Temmuz ayının konusu ise Stres. İlk yazımız Stresi tanımak ve anlamak üzerine…
 
İnternette tanımı üzerine yüzlerce bilgi ve yazı bulabilirsiniz. Stres genellikle yeni, farklı, beklenmedik veya benliğimizi tehdit altında hissettiren bir durumla karşılaştığımızda hissettiğimiz baskı ve gerginliktir.
 
Biyolojik olarak değerlendirdiğimizde stres bir canlının hayatta kalmasını sağlar. Kendinden daha güçlü bir hayvanla karşılaştığında bir canlının kaçmak, savaşmak ya da donmak gibi tepkiler sergilemesi yaşadığı stres sayesindedir, ancak bu sayede o hayvan hayatta kalabilir. Üzerinize koşarak gelen saldırgan bir köpek karşısında sizin de stres olmanız çok doğaldır, vücudunuz stres hormonları salgılar ve genellikle kaçmaya başlarsınız. Stres dediğimiz şey özünde hayati tehdit duyduğumuzda salgıladığımız hormonlardan ibarettir.
 
Ama stresi bir problem, düşman haline getiren şey gündelik hayatımızda yaşadığımız olayları ve durumları ‘tehdit’ olarak algılayıp sıkça stres hormonları salgıladığımızda başlar. Bu hormonları salgılayan vücut gergindir, kendini baskı altında hisseder ya sürekli savaş halindedir ya da kaçmak veya donmak.
 
Örneğin bir öğrencinin tüm hayatını etkileyecek üniversite sınavı için stres olması çok doğaldır ve gereklidir. Bu sayede özellikle lise sonda önceliğine hazırlık sürecini alır ve çalışır. Stres, kısa vadede eğlenmek, gezmek gibi haz unsurlarından yer yer ödün vermemizi sağlayarak uzun vadede hedeflerimize ulaşmamızı sağlar. Ama bazı kişilerde uzun vadeli hedefler yeterince stres yaratmaz. Ne zamanki gerçekler kaçılamayacak kadar yakın olur, işte o zaman stres olmaya, yüzleşmeye ve çalışmaya başlarlar.
 
İki durumda da stres kişiyi hedefe ulaşması için güdüleyici bir faktördür. Ama ne zaman stres spesifik bir durumdan genelleyici bir hale ve duygu durumuna dönüşür işte o zaman psikolojik ve fiziksel problemler yaşamaya başlarız. Bir öğrenci girdiği her sınavda sanki üniversite sınavına girer gibi stres oluyorsa bedeni sürekli tetikte ve gergin olduğundan bir süre sonra bedeninde ağrılar ve yorgunluk, sürekli uyku ihtiyacı gibi belirtirler yaşayacaktır.
 
Peki nedir bir kişinin gündelik olayları sürekli tehdit olarak algılamasına yol açan şey? Benim neredeyse her konuşmamda, her seansımda sıklıkla değindiğim kişinin kurduğu sistemi yol açar. Bir kişi büyürken kendini, başkalarını ve hayatı gözlemler ve yine hayatta kalmak için bir sistem kurar. Bu sistem kişinin kendini güvende hissetmesini sağlar. Bu onun bildiği tanıdığı bir yoldur.
 
Kurduğu bu sistem onun düşünceleri, duyguları, davranışları ve bedensel tepkilerinden oluşur. Kişi genellikle bu kurduğu sistemin farkında değildir. Örneğin sosyal kaygı çalıştığımız bir kişi, yeni ve yabancı bir ortama girdiği zaman bedensel olarak gerildiğinden, karın ağrılarından bahseder. Ne hissettiğini değerlendirdiğimizde tedirgin ve kaygılı olduğunu ifade eder. Nasıl düşündüğüne baktığımızda ise ‘Acaba benim hakkımda ne düşünüyorlar, kendimi beğendirmek için nasıl davranmalıyım’ gibi dışarısı odaklı bir düşünce yapısına sahip olabilir. Ve davranışlarına baktığımızda pek çok danışanımda soğuk, mesafeli bir duruş sergilediğini, dışarıya kaygısını göstermediğini dinlerim.
 
Hepimizin kendi hayat deneyimleri doğrultusunda oluşturduğu, kendi içinde anlamlı bir sistemi var. Bu sistem kendi içinde tamamlayıcı ve anlamlı ama şu anki hayatımızla başa çıkmamızda işlevsel değil. Eğer siz de stresi sürekli yaşayan biriyseniz bilin ki oluşturduğunuz bu sistemden çıkmak zorundasınız. Bu sistemde kaldığınız müddetçe aynı hikâye tekrar tekrar yaşanacak, kendinizi depresif, kaygılı ve yorgun hissedecek, bir türlü geçmeyen bedensel ağrılarla hayatınızı geçirmek zorunda kalacaksınız.
 
Peki ne yapacağız? Bu sorunun cevabını temmuz ayı boyunca her hafta devam eden yazı dizimizde bulacaksınız. Bizi takipte kalın…
 
Görüşmek üzere…
 
Uzm. Psk. Manolya Özek Tatış