Partnerinizle İlişkinizin Çocuğunuz Üzerindeki Etkileri
 
Yeni bir haftadan merhaba. Bu hafta da ilişkiler üzerine yazmaya devam. Geçen hafta partner ilişkisinden bahsetmiş, ‘Evliliği Sürdürmenin 7 İlkesi’ adı kitabında John Gottman’ın ‘Mahşerin Dört Atlısı’ olarak bahsettiği ilişkilere zarar veren davranış kalıplarından bahsetmiştim.
 
Bu haftaki konumuz partnerinizle ilişkinizin çocuğunuza olan etkisi. Konuyu Transaksiyonel Analiz yaklaşımının bahsettiği ilişkilerde kurduğumuz transaksiyonlar ile açıklayacağım.
 
Partner ilişkilerini 4 grup altında toplayacağım.

 
• Ebeveyn’den Ebeveyn’e iletişim kuranlar

Bazı çiftler ilişkilerinde kendi anne babalarından kopyaladıkları davranış kalıplarını tekrarlar. Geçen hafta bahsettiğim mahşerin dört atlısı; eleştiri, hor görme, kendini savunma ve duvar örme davranış kalıpları sizin ilişkinizde sıklıkla tekrar ediyorsa bu size ait değil, ebeveynlerinizden kopyaladığınız davranış kalıplarıdır.
 
Ebeveyn’den ebeveyn’e iletişim kuran çiftlerde devam eden bir güç mücadelesi ve çatışma vardır. Bu tip ilişkilerde kazanan yoktur çünkü çiftler yakınlık yaşayamazlar.

 
• Çocuk’tan Çocuğa İletişim kuranlar

 
Bazı çiftler ise ilişkilerinde ‘Evcilik oyunu’ oynarlar. ‘Kırmızı Oda’ dizisini izlediyseniz orada anlatılan bir hikaye vardı. Danışanın annesi bir genel evde çalışırken babası ona aşık olup onu kaçırıyor. Belalılar onları bulamasın diye elektriğin, suyun olmadığı bir yere ev yapıyorlar ve 6 çocuk doğuruyorlar. Kimselerle iletişim kurmuyorlar. Anne baba birbirine çok aşık ama anne çocuklarla ilgilenmiyor. Çocuklar açlık içinde ve bakımsız. Büyük abla küçüklerle ilgilenmeye çalışıyor, kendi kendilerine oyun oynayarak hayata tutunuyorlar. Bir gün belalılardan biri evi basıyor anneye ve en büyük ablaya tecavüz ediyor. Babayı da öldürüyorlar. Tecavüze uğrayan abla kardeşlerini İstanbul’a getiriyor. Onları kurtarmak için genel evde çalışıp onlara para yolluyor. Dizideki danışan da 2. büyük abla olarak kardeşlerine bakım veriyor. Ama en büyük korkusu annesi ve büyük ablası gibi ‘orospu’ olmak. Bu korkuyla kendini dine verip kapanıyor, onunla evlenmek isteyen ilk erkekle evleniyor. Evlendiği adamın her türlü duygusal ve fiziksel şiddetine maruz kalmasına rağmen gidemiyor. Kendi kızlarını da aşırı baskıyla büyütüyor. Kendi annesine benzettiği büyük kızı ergenlikte evden kaçıyor ve annesinin korkusu gerçek oluyor, o da para karşılığı erkeklerle beraber olan bir ‘orospu’ya dönüşüyor.

 
• Ebeveyn’den Çocuğa İletişim kuranlar

 
Yukarıdaki hikayede danışanın kendi ilişkisinde kurduğu ilişkiyi buna örnek verebiliriz. Anne babası ‘Çocuktan Çocuğa’ ilişki kurmuş, çocuklarının duygusal ve fiziksel ihtiyaçlarını yok saymıştır. Yetersiz bir ebeveynle büyüyen bu çocuk duygularını yok saymayı öğrenmiştir. Her an basılma korkusuyla büyüdüğü evden çıkıp ‘güvende olma’ ihtiyacıyla onu isteyen ilk erkekle evlenmiş ve her türlü şiddete rağmen gitmekten korkmuştur.  
 
Böyle bir evde büyüyen kızları ise iki farklı yola gitmiştir; Birisi İsyankar Çocuk olmuş, annesinin korkusunun nedenini bilmediğinden aşırı baskısından bunalmış evden kaçıp ortadan kaybolmuş ve sonunda da ‘orospu’ olmuştur. Kardeşi ise annesinin isteğine uyum sağlayan bir Uyumlu Çocuk olmuştur, çok başarılı bir öğrenci olmuş ve o da kapanmıştır. Annesinin korkuları ona da bulaşmıştır. Annesinin intihar girişimlerinden sonra terapiye getiren odur.

 
Bu 3 iletişim biçimine, özellikle Ebeveyn’den Ebeveyne ve Ebeveyn’den Çocuğa iletişim kuran ebeveynlerin olduğu evde büyüyen bir çocuk ne hisseder? Özellikle 0-7 yaş döneminde böyle bir ortamda büyüyen bir çocuk henüz mantık yürütme aşamasında olmadığı için olan çatışmaları kendisiyle ilişkilendirir, kendisini sorumlu tutar. ‘Anne babam benim yüzümden kavga ediyorlar’ ‘Ben yaramazlık yaptığım için annem ağlıyor.’ Vb gibi. Onların öfkesini sünger gibi çeker. Çoğu zaman da anne ya da babanın partnerine gücü yetmiyorsa acısını ondan çıkarır. Bu çocuklar ‘Ben OK değilim’ kararını verip değersizlik hissedebilir. Genellikle bu tip evlerde büyüyen çocuklar kendine ait bir dünya yaratıp mutlu hissetmeye çalışırlar. Ya kendi başına geliştirdiği bir güven alanında (resim yapmak, oyun oynamak vs.) ya da evinden alamadığı ilgiyi, sevgiyi dışarda; hemcinsleriyle kurduğu arkadaşlıklarda ya da romantik ilişkilerde karşılamaya çalışırlar. Çoğu zaman da dışardaki ilişkilere bağımlılık geliştirirler.
 
• Yetişkinden Yetişkine İletişim Kuranlar

 
Yetişkinden yetişkine iletişim kuran partnerler geçmiş ve gelecek korkularıyla yaşamak yerine şimdi ve şu anda problem çözme becerisine sahip kişilerdir. Bu çiftler birbirine çok benzediğinden değil, farklılıkları kabul ettiği için birbirleriyle geçinirler.  Birbirlerini dinler ve anlamaya çalışırlar. Sevgi kadar partnerinin ihtiyaçlarına karşı saygı önemlidir.
 
Böyle bir evde büyüyen bir çocuk hayata karşı daha hazırlıklı büyür. Çünkü evinde duyguları ve farklılıkları yok saymak yerine kabulü öğrenmiştir. Problemleri yok saymak yerine problemi çözme becerisi gelişir. Bu çocuk kendine ve ihtiyaçlarına değer vermeyi öğrenir. Ve yetişkin hayatında kurduğu ilişkilerde başkaları odaklı değil kendi merkezinde kalarak ilişki kurar. Kendi merkezindedir ama başkalarının istek ve ihtiyaçlarına duyarlıdır. Ve bir ilişki ona zarar veriyorsa kalmak yerine gitme sorumluluğunu alır çünkü kendisine değer verir.
 
Uzm. Psk. Manolya Özek Tatış